SA Military Intelligence >
Browse >
An interview with Vic McPherson regarding the interviewee's, and other agents', involvement in the London bomb, 1982.
An interview with Vic McPherson regarding the interviewee's, and other agents', involvement in the London bomb, 1982.
Audio File:
Download File: Download
Download File: Download
Transcript:
Open/Close
Project name: AL3283
Date of interview: 9 February 2009
Location of interview: Garsfontein, Pretoria
Language/s of interview: Afrikaans
Length of interview: 1 hour 14 minutes 56 seconds
Name of Interviewer: De Wet Potgieter
Name of interviewee/s: Colonel Vic McPherson
Name of translator (if any):
Name of transcriber: De Wet Potgieter
Notes on access and use (if any):
Audio file name/s of interview: AL3283_PTA_MCPHERSONVIC_20090209_3
Interviewer Ek gesels met kolonel Vic McPherson oor die voorval met die Londen-bom waar hy en verskeie van sy agente saam betrokke was. Vic, vertel net vir ons...
Vic Hier in die laat 76-jare, 1976, was die Soweto-onluste, Soweto-onrus ook en al die jeugdige leiers en skoolkinders het teen die gebruik, of die klasbywonings van Afrikaans betoog, hulle wou niks van Afrikaans weet nie. Toe gaan hulle in revolt en baie van daardie kinders het uit die land gevlug en hulle het opgeёindig in basisse vir opleiding deur die ANC, kommuniste party, Cosatu-mense om bomme te maak om ʼn terreuroorlog teen Suid-Afrika te kom voer.
En verder wat gebeur het was dat PW Botha het vir mnr. Louis le Grange, hy was toe minister van polisie, uit die Uniegebou geneem en vir hom gesê hy wil vir hom iets op die trappies vertel. Kyk nou die hele, mmm, maar dit moet jy nou nie skryf nie, ag, maar dit is eintlik algemene kennis.
Of jy nou ʼn Amerikaanse Obama-president is en of jy Gordon Brown is, president van Brittanje, daar waar jy bly, daar waar jy slaap, daar waar jy toesprake maak- alles wat ʼn president sê, al sy telefoonoproepe, ek sien hulle sê nou vandag, dis nou nie vir die boek nie, sien vandag hy het daarop aangedring hy wil sy eie nommer hê, ʼn Blackberry en hy wil hê die mense moet hom bel, Obama, as daar ʼn probleem is en hulle kry nie joy nie.
Nou sien ek hulle wys hier waar hy ... en omdat in die Uniegebou, parlementsgebou, word alles op band geneem en dit word die volgende dag getranskribeer en dan word dit gestoor in argiewe.
Dis die geskiedenis van die land. Wat elke lid van die kabinet in die parlement sê, in die senaat sê, alles word opgeneem en getranskribeer.
Toe praat hy met Louis le Grange op die trappies, en sê vir hom, jong, ek raak bekommerd kyk hoeveel van julle swart polisielede word by hul huis in die swart woonbuurte doodgemaak. Die ANC gooi handgranate na huise, hulle, en dan by die polisiestasies is dit die swart polisiemanne wat die hekke moet oppas. Hoewel hulle ʼn gun, masjiengewere gehad het, daai tyd was daar nog nie bullet proof vests en sulke goed nie en hulle kom skiet hulle met ak-47 gewere, die MK-lede skiet hulle dood.
En hy is bang dat die groot hoeveelheid polisiemanne, swart polisielede eerder, dat hulle mettertyd gaan dink, die blankes bly in luukse wooneenhede, ons bly onder ons eie mense wat ons almal goedgesind is en daar waar hulle bly het hulle geen verskering dat die gemeenskap hulle gaan beskerm nie.
So, toe sê hy, gaan praat met jou manne en sê wat kan hulle doen.
Die kommissaris van polisie van daai tyd was toe Johan Coetzee. So toe het Louis hom ingeroep, na sy kantoor toe. Dit was daardie tyd in die Civitas-gebou gewees en hy sê toe vir hom: Jong, die minister wil weet, ag, PW wil weet, die president, hy wil weet kan ons iets aan die ANC doen dat hulle kan weet dit maak nie saak waar hulle hul bevind nie ons kan hulle seermaak netsoos hulle ons poskantore opblaas, polisiekantore opblaas, moet ons iets soortgelyks, hy kan nie voorskryf wat nie, maar ons moet iets gaan doen.
Toe roep generaal Van der Merwe, ag, Coetzee, vir Craig, vir Craig in en sê vir hom, jong, dit kom nou van heel bo af. Ons moet iets doen. Wat dink jy kan julle doen, kan julle iets doen? Hy sê toe, ons het in daardie stadium ʼn behoorlike docket gehad oor die ANC-kantore in Londen en waarin, ons het ʼn waarnemingspan gehad op die grond in Londen, ʼn bussie, ʼn spesiale Volkswagen-bussie, maar met ʼn verhoogde dak met eenrigtingvensters, spieёlvensters, en dan bo in die dak ook ʼn klein loerpuntjie.
Ons het elke persoon, nie eintlik elke persoon nie, want ons kon nie die heeltyd daar rondstaan nie, maar as jy in die verbygaan hoor of iemand sê hier kom nou iemand, dan ry jy verby en kliek hom. So ons het geweet watter tye besoek mense soos Joe Slovo, Chris Hani, Solly Smith het die kantoor hanteer, Gill Marcus.
Daardie mense was gereeld daar, elke dag. En toe sê Craig hy sal die planne aanmekaar sit. Ons het in elk geval al genoeg materiaal, stofmateriaal wat ons nou ons behoorlike beplanning kan doen enne hy sê, sê net niks vir die minister nie. Hulle sal maar net hoor iets het gebeur.
So wat toe gebeur, wat ons toe doen is, en toe begin Craig toe selektief, selfs binne ons groepie, begin hy toe selektief mense kies want net ons sou weet wat ons gaan doen, maar selfs ons eie personeel, tiksters, fotostaatmakers, whatever—hulle het niks geweet nie.
Ons kon niemand vertrou nie want die probleem was want jy gaan doen ʼn job in Engeland en as hulle jou vang is dit straight 20 jaar en daai 20 jaar verval nie, so ek mag nie my voet daar neersit nie, gryp hulle vir my, hulle het ou foto’s van my, beskrywing van my... so al kom ek met ʼn ander paspoort of selfs met ʼn baard aan... hierdie tyd sou ons dit nie meer kon gedoen het nie, jy weet, met al die bomme, die selfmoordbomme en al daai goed.
Nou is daai Heathrow só opgeskerp vir veiligheid. Daar het hulle nou al 15 van ons SAL waardinne en kelners gevang. Hulle het die vlieёniers vrygelaat. En nou weer gevang.
Goed, toe het Craig, Craig het toe al die mense wat betrokke sou wees... hy het toe nou al die mense alleen individueel gaan spreek en vertel van die plan. Toe weet ons nou wie almal gaan. Dit was Kol. “Biko” Goosen, eintlik in charge, enne, dan is dit ekself, Kapt. McPherson,
Interviewer Wie was die span gewees?
Vic Die span was brigadier, daai tyd kol. Piet Goosen, die intelligensieseksie D het onder hom geval , hy het ʼn klomp ander seksies gehad, maar ons het direk onder hom geval. Hy was ons direkte baas.
Goed, hy’t gegaan, Craig, ek, Vic, Eugene de Kock, John Adam en Jerry Raven- die belangrikste ou, ja, Jerry Raven. Ons was ses.
Nou, die doel waarom ons vir Eugene de Kock en John Adam gaan haal het, en ons het baie trips opgegaan na Koevoet toe en, sien , laat ek net een punt maak. Die generaal het met, ek dink, ja, met kol. Wandrag, daardie tyd bevelvoerder van die taakmag, ook die saak gaan bespreek. Ons gaan beskerming nodig hê op die toneel, jy weet ons is nie fighters nie, jy weet, ons is nie gewoond mense doodmaak nie, maar hulle moes iemand om ons sit wat oombliklik reg sou kon reageer.
En toe wil hulle vir my ʼn ou van die taakmag gee, die polisietaakmag. Ek het baie respek vir hulle, maar toe sê ek vir Craig daardie ou het kort hare en jy kan sien hulle het hierdie R1-ogies. Jy kan sien in hul oё hulle soek net om te skiet, of om dood te maak.
Toe sê ek nee, as jy so ʼn job wil gaan doen moet jy ʼn approach hê van eerstens sal sy Engels nie so goed wees nie. Tweedens moet jy kan inblend saam met mense, jy moet lyk soos die Engelse lyk, loop soos die Engelse loop. Toe sê ek kan ek nie liewer... ek moes toe die getaway kar ry... behalwe die recces wat ons elke dag gaan doen het, die verkenning, en gekyk het, fisies met ons oё kyk na die mense, hoe gaan dit.
Ons het selfs die polisie wat honderd meter van die ANC-kantore af. Ons het selfs gekyk hoe kom hulle aan diens-selde tye as ons so elke sesde uur- wissel die skofte. En ons het die polisiemanne wat die ANC-kantore patroleer – daardie hele blok- dis die hele beat.
Ons het hulle gecheck, hulle tye, watter tye is hulle nie naby die ANC-kantore nie. En dit was so elfuur die aand.
Interviewer Maar jy sê julle wil spesifieke mense gehad het om julle te beskerm. Wie was die mense wat daai behoefte aan kon voldoen het?
Vic Daai mense kies ons toe vir Eugene de Kock. Ek en hy was deur al die kursusse. Ons het ver saam gekom in ons polisieloopbaan enne, John Adam, wat ek ook by Koevoet ontmoet het. Hulle aarsel nie, as hulle sien hier kom ʼn ou moeilikheid maak, net só “twiek” en af is sy nek. Moet nou nie dit in die boek skryf nie.
En toe sê ek vir Jimmy, nee, ek soek nie ʼn takie saam met my nie.
Ek is bang vir hom want hy gaan vir my majoor of kolonel noem, hy gaan vir my kaptein sê as hy ʼn paar biere in het. Jy weet hy is nie gewoond om ʼn ander tipe lewe te lei nie. Ons moet hom ʼn nuwe vals identiteit gee. So as hy sy reisgertjeks moet teken voor ʼn bankmens gaan hy nie per ongeluk weer sy eie, want onthou jou handtekening, as iemand ʼn papier voor jou neersit en sê teken gou hier... dan gee jy jou eie handtekening.
Maar as jy ʼn ander persoon is en jy het ook ʼn tjekboek onder ʼn ander naam of onder American tjeks, traveller tjeks, en iemand sit dit voor jou neer dan moet jy gekondisioneerd wees dat jy begin Klaus Dietrich teken. Jy gaan kry nie jou reisigertjeks by jou eie bankbestuurder nie, jy ry Johannesburg toe waar niemand jou ken nie. Met jou vals paspoort en jy kry jou tjeks in daai naam.
Interviewer Hoe was die beplanning nou toe gewees, hoe is die bom anderkant in Engeland gekry, en hoe het julle oorgegaan?
Vic Kom ons praat eers oor hoe die bom in Engeland gekom het. Daardie tyd het hulle al snuffelhonde gehad op Heathrow en al die top Europese lughawens was so. As jy plastiese plofstof moet deursmokkel, of selfs detonators, daai honde ruik dit. Jy kan dit in so ʼn sakkie sit, daai honde tel dit op.
So ons moes toe ʼn ander plan maak. Toe praat ons met Wahl du Toit en die tegniese seksie en hulle doen ook plofstowwe en sulke goed, hulle werk daarmee. Toe sê ons, ons moet ʼn bom in Engeland kry deur die ambassade en ons moet- ons het ʼn skip, ʼn seiljag gehad in die dokke waar hulle besig was om vir ons ʼn nuwe seiljag te bou.
So toe dink ons, wel, toe sê Wahl, weet jy, hy kan, hy het gaan kyk na die kapasiteit, hoeveel volume Russiese plofstof- hulle kom in sulke blokkies- maar dit werk met ʼn elektriese skok, jy steek hom nie aan met ʼn vuurhoutjie nie.
Wat toe gebeur, hy sê toe hy gaan iets bou. Jy kan nie jou dets (detonators) saam met jou plofstof sit nie. As die weerlig die vliegtuig slaan en die det is teen die plasties en... kaboem... dan hardloop die hele vliegtuig. Daar moes dus baie sterk voorkomende maatreёls wees.
Toe bou Wahl vir ons pragtig, hy bou vir ons ʼn radio, huh, wat hy eers vat, hy vat ʼn blok staal, sit die dets daar in, sweis hom weer toe, en sproei hom groen. Toe begin hy met die bou van ʼn skeepsradio vir ʼn seiljag. Toe bou hy hierdie deel en die dets se kant die aparate deel. Toe bou hy al die drade en die tuning en hy werk soos ʼn regte radio.
Nou, alles is nou in plek, geseёl, geen hond kan daai goed ruik nie want hy is geseёl, hy is toegesweis. X-rays... hulle sien net die radio. Dit het nie deur die X-rays gegaan nie want dit het nie deur doeane gegaan nie want dit is ʼn diplomatieke sak.
Ons verpak dit toe behoorlik in ʼn boks. Wat gebeur het... buitelandse sake, hulle het begin voorsorgmaatreёls tref... dit is miskien enkelinge of so... maar as hulle in Londen is koop hulle KWV-wyne wat ons nie daai tyd in Suid-Afrika kon kry nie. Dit is mense van die diplomate-dienste. En dan kom dit in daardie diplomatieke sakke, en daar is ʼn ooreenkoms met alle lande van die wêreld dat niemand mag in diplomatieke sakke kyk of raak nie, nie doeanes nie, niks. Dit is ʼn vertrouensposisie dat jy nie jou ambassade gaan misbruik vir terreur of doodmaak.
Hulle kan in uiterse gevalle aandring dat jy die sak moet oopmaak, maar net as jy baie, baie goeie inligting het. Anders hardloop hulle hof toe, maar jy gaan nie daai sak uitvat nie.
Toe neem ek nou hierdie boks, en dis waaroor ek netnou gepraat het, nou moet jy dit wat binne-in die boks is moet jy oopmaak dat hy sien wat daar binne-in is. Dit is so ʼn mollige omie gewees. Hy het daar op die eerste vloer gewerk waar al die diplomatieke sakke gelaai word en ek het hom net oopgemaak en gesê, ek mag dit nou nie vir jou sê nie, maar dit is vir ons seiljag wat in aanbou is in Londen.
Nee, sê hy, dis doodreg en seёl hom in die diplomatieke boks, daar gaan hy. Dit was bestem vir die militêre attaché in Suid-Afrika-huis. Ons was baie goed bevriend met hom. So as hy die goed kry het hy geweet wie is ons.
Peter Casselton was toe ons man op die grond. Dan sal Peter soontoe kom. Hy het gereeld ambassade toe gekom om sulke geheime stukke, of hy gaan ambassade toe dat hulle stukke vir hom seёl vir hul diplomatieke sakke terug na Suid-Afrika toe
So ons het daar baie goeie vriende gemaak oor jare. Wat toe gebeur het was toe die bom vlieg en kom by die ambassade en Peter Casselton kry toe die pakkie.
Toe moes ons nou... nie ons nie dit is nou Jimmy Taylor... ag, nee,nee... weet jy, oor die taakmag, ek het daardie storie nie klaargepraat nie. Toe sê ek nee, ek soek nie ʼn taakmaglaaitie nie. Soek eerder mense van Koevoet. Hulle het nou wel baarde, maar ons kan hulle train vir ʼn week, leer hoe moet hulle aantrek, al daai goeters.
Nou is die bom saam met... ons het ʼn aparte woonstel gaan huur in Londen spesiaal net om ʼn plek te hê waar die bom aanmekaar gesit moet word. Ek gaan daai deel nou eers stop.
Die rede hoekom Jerry al klaar daar was... hy het omtrent ʼn week of wat voor die tyd gevlieg om die bom te bou.
Terug in Suid-Afrika het al die mense nou ingevlieg en ons het hulle reguit Daisy... dit is die intelligensie se spesiale opleidingsplaas... ons het al ons agente daar opgelei wat geplaas was by universiteitskampusse en binne die ANC se tussentydse huise- transitohuise. Van hulle het in die huise gebly en kon sien wie kom in en wie gaan uit.
Al daardie mense was op ons plaas opgelei. As iemand in opleiding is, is dit net die opleidingsspan en die persoon. Daar kom geen ander agent nie want hulle weet nie van mekaar nie. Geen agent kom saam met ʼn ander agent vir opleiding op de-briefing nie. So alles was indiwidueel gedoen.
Toe is ons almal bymekaar gekry en toe gaan ons Daisy-plaas toe en toe begin die voorbereiding die hele week. Daar geslaap, geёet, beplan. Foto’s, daar is sulke pragtige foto’s teen die mure, die Londense padkaart, straatkaart, padgids, mooi en die roetes, die tubes se roetes uit ons koppe geleer, die roetes van hul rooi busse, hoe werk hulle taxi-bedryf. Enigiets wat transport aanbetref moes ons gaan sit en memoriseer het.
Wel ek was baie al in Londen vantevore , maar hierdie keer was nou ʼn bietjie ernstig. En almal se foto’s is vir ons ingedril. In daardie week ons almal gegaan vorms invul, of die vorms is vir ons gebring deur binnelandse sake.
Ons het nuwe legendes en nuwe identiteite en elkeen het sy eie agtergrond gehad. Toe kry ons elkeen binne enkele ure ons paspoort, ek Klaus Dietrich, en die ander onder verskillende name.
Jimmy Taylor wat my nou sou kom help het, ek en hy kom jare saam van Durban af om te kom help met die bestuur, die getaway kar- en die waarneming en wat toe gebeur het was ons kry toe ons nuwe paspoorte en internasionale rybewyse.
Dit is by die AA in Schoemanstraat. Jy gaan net in en hulle soek jou paspoort en jou naam en bewys dat jy ʼn rybewys het. Jy het ʼn vals rybewys onder daardie naam en dan gee hulle dadelik vir jou ʼn internasionale rybewys.
Nedbank American Express kredietkaarte gekry, tjekboeke gekry. In daardie week van opleiding en die geestelike voorbereiding het ons die hele tyd net aangespreek op ons nuwe name sodat ons gewoon kan raak. As jy nou in Engeland sit, of hulle arresteer dalk jou, of hulle het iemand anders gevang en bring hom na jou toe, dan kan mens sê nee man, dit is De Wet, dit is mnr. Venter, hy het ʼn plaas in Suidwes-Afrika , en dan ken ek sy hele agtergrond en dis hoekom ons moes inoefen. Van daardie dag af was ons nie meer, ek was nie meer Vic nie, Eugene was nie Eugene nie, ons moes gewoond raak om hierdie ander mense te word.
Ek het voor die tyd Durban toe gery, vriend daar met ʼn boekwinkel ... jy moet ʼn baie goeie storie hê. As jy sê jy is ʼn besigheidsman, toeris... toeris is maklik, maar vir my dekking moes ek gaan boeke koop van die universiteit van Natal, maar hulle het nie, daai is baie boeke wat nie in Suid-Afrika beskikbaar is nie.
Nou hierdie een pêl van my, hy het ʼn boekwinkel gehad net vir die universiteit en toe sê ek vir hom op jou briefhoof sê jy nou vir my kan jy nie kry nie en dan gaan koop ek dit vir jou aan in Londen. Dit is nou my dekking.
Hy het vir my ʼn mooi brief geskryf van al die boeke wat hy soek. Toe ek nou by die immigrasie kom het ek seker gemaak ek het ʼn double breasted blou baadjie aangehad met ʼn grys broek, my hare en my baard baie mooi getrim. Jy weet, ʼn das aan. Jy lyk soos ʼn besigheidsman. En toe ek my tassie, ʼn mooi aktetassie, maak ek net oop by die doeane en immigrasie en hulle kyk net so ʼn bietjie en ek sê jong ek kom as ʼn besigheidsman, maar ek gaan ook ʼn bietjie rondloop, toer, ek wil ook darem Madame Tussaud sien, nou vertel jy hulle maar, en Trafalgar Square.
Toe het hy net so gekyk, hy het na my brief gekyk. Hy het skaars met my gepraat. Netso gemaak “doef” met sy stempel vir ʼn ses maande visum.
So het almal deurgegaan, maar vir een of ander rede, ek weet nou nie of dit Eugene en John se baarde was nie, hulle was bruingebrand, miskien het hulle die voorkoms gehad van fortune soldiers- soiets- toe het die special branch hulle na ʼn kamer toe gevat.
Gelukkig het ons hulle legendes ingeprent. Ek dink Eugene was, ek dink nie die brigadier (Goosen) was daar gegryp nie, hy het ʼn plaas in Suidwes, in Luderitz. Hy het sy storie reggehad. Toe check hulle al hulle lêers, hulle het hulle drie ure ondervra toe kom hulle uit, toe’s hulle skoon.
Ons toe al ry, maar ons kan hulle nie sien nie. Ons het eers later gehoor hulle was aangehou. Special Branch het ʼn spesiale waarnemingsspan op hulle gesit. Hulle het net ingegaan as toeriste.
Gelukkig dat ons al daardie voorbereiding daardie week gedoen het. Hulle het al hul besoekpunte, na Jannie Smuts se standbeeld gaan kyk, Nelson Mandela was daai tyd toe nog nie op die plein nie, maar hulle moet Madame Tussaud se wasbeelde gaan kyk en alles was in hul koppe ingeprent.
So nou het ons ʼn week voor ons die bom moes plaas. Ons het ʼn hele week so gereёl dat ons sekere roetes sal stap of ons sal by sekere toeristeplekke wees dat ons, ons praat nie met mekaar nie, ons kyk nie na mekaar nie, ons check net, ons het verskillende tye gehad waar jy presies moes wees. Jy sit daar en drink ʼn lekker pint en dan sien jy, oo, Eugene is oraait, die brigadier is oraai, Craig is oraait.
Jy weet, so sien ons almal mekaar en ek en Jimmy het saamgebly. So ons sien almal. So, nou weet ons. Nou kan ons relax. Ons het in flieks mekaar gesien. Ons was by die Madame Tussaud die hele span, maar nie saam. Nooit ooit eers oogkontak gemaak nie en Eugene het toe nou net gewys hulle is onder observasie. Die span sit toe daar saam met ons wat hulle moes waarneem. Hulle is hier om ons. Ons ken mos teen-agtervolging. Ons sien mos.
So na die derde dag toe wys hulle hulle is vry, die span is weg. So toe het hulle daai klomp convince. Min het hulle geweet hulle het die regte mense wat nog iets moes doen.
Volgende twee weke het niemand geweet waar niemand bly nie. Ook as sekuriteitsblok. Al trek hulle jou naels uit, jou toonnaeals uit, martel jou. As jy nie iets weet nie dan weet jy dit nie. Dit was die doel daarvan.
So het ons almal in verskillende hotelle, ek en Jimmy het ʼn gastehuis, nee nie ʼn gastehuis nie, ʼn luukse apartment gehuur. Dit was vooruit betaal vir twee weke deur die travellers buro. Die geld is oorgestuur. Dit was vooruit betaal. Die motor wat ons gehuur het was vooruit betaal.
So toe ons daar aankom... dit het ook die immigrasiemense beїndruk toe ek daai tassie oopmaak en wys ons het nou ʼn Mercedes Benz daar gaan optel, en ons bly in hierdie plek, en al die papiere is daar. Drie sekondes toe’s ons deur. Hulle het gesien hierdie ouens is genuine.
Wat toe gebeur is die volgende 13 dae al wat ons gedoen het ons het gestap, ons het die tubes gery, die ondergrondse tubes sodat ons kan weet as ons sou ontsnap het, het ons almal geweet om deur die Engelse kanaal te gaan en in Frankryk te hergroepeer. As iets verkeerd verloop het.
Ons het nou die waarneming gedoen. Daar is ʼn pub langs die ANC-kantore, daar het ons nou, ek en Jimmy lekker pints gedrink en tersefldertyd kyk ons deur die venster dan kan ons sien watter mense kom in, watter mense gaan uit.
En ons het ook so tussen-in met die ryery het ons gaan kyk waar bly Chris Hani en waar bly Joe Slovo. Sommer so openlike verkenning gaan hou en foto’s van die huis geneem.
In die tyd wat ons die waarneming doen was Jerry Raven en Peter Casselton, toe’s hulle in hierdie woonstel wat hulle tydelik gehuur het, het hulle hierdie plastiese papier wat jy gebruik sê nou jy verf ʼn huis, die hele plek met tape geseёl... een hele kamer... en toe het Jerry Raven, hy het twee Zobo watches gebruik dat daar dubbeld seker gemaak word dat die bom sal afgaan, en hy gaan batterye koop, hy het gaan draadjies koop, hy het gaan tangetjies koop. Al’s sulke goeters. Goeters om alles aan mekaar te sit.
En dan is dit net ʼn geval van die Zobo-horlosies te stel. Ag, ek gaan nou nie praat oor hoe hulle met die horlosies gemaak het nie. Hy was ʼn kenner, die tydmeganismes, hy het geweet hoe dit werk. Dit was sy job.
Nou het hulle die bom geprakseer, ontwikkel , saamgestel. Toe het hulle nou daardie plasties gevat dat daar geen bewyse in die matte intrek of so nie van die reuk van plofstof nie. Hulle het die hele bom mooi toegevou met hierdie hele bondel plastiek en die bom toe binne-in gesit.
Toe is dit die Vrydgaand voordat ons die werk moes doen. Dit was vooraf gereёl ons sou ons adres iewers los. Soos vergeet jou koerant iewers op ʼn plek met jou adres daarop. Nie ʼn direkte kommunikasielyn nie. Die laaste Vrydag het hulle almal geweet waar bly ek en Jimmy toe.
Nou moet almal terugvoering gee. Almal hul angle gee. Wat dink hulle en waar is die tekortkominge. Enigste ding wat ons bietjie bekommerd gemaak het is die Vrydagmiddag toe ons by die pub by die ANC-kantore was, dat die plaaslike taxis binne in die gebou staan met hekke wawyd oop. En toe sien ons die Vrydag die hekke is toe.
Vermoed hulle dalk iets. Hoekom die hekke nou skielik ʼn slot aangesit. Maar ons het net gesê ons gaan aan, ons is nou klaar hier. Dit is maklik om oor ʼn hek te kom.
Elke persoon het terugvoering gegee wat hy gesien het, hoe loop die roetines , hoe loop die roetine van die polisie met die beat, hoeveel mense is daardie tyd... dit is gelukkig ʼn industriёle gebied, so semi-indstrieel, maar daar bly nie mense nie. Die gewone mense se beweging, hoeveel mense het hulle rondom elfuur daar gesien en so toe wys alles daarop dat elfuur die aand- as daar miskien ʼn voertuig ry is dit per toeval.
Toe het ek gaan pizzas koop vir die span. Onder ons apartment het ons so ʼn lekker pizza, Italiaanse restaurant gehad. Toe het ek nou daar gaan pizzas koop vir die span want ek sit met ʼn groot kombuis en nou moet ek hulle onthaal, maar jy kry nie maklik vleis, maar teen duur pryse. Ons kon nie braai nie. Ons kon nie, jy weet, die dinge doen waaraan ons gewoond is om te doen nie.
Ek het hulle toe onthaal. Ek het ook Suid-Afrikaanse wyne en ʼn bottel KWV gaan koop. Al die goed wat ons nie in Suid-Afrika kry nie. En daar maak hulle die pryse... dit is in Woolworths kan jy KWV koop, maar hulle maak die pryse hoёr as in Suid-Afrika want omdat Suid-Afrika nie deel van Europa is nie gee hul voorkeur aan Suid-Amerikaanse wyn, en Franse wyn en Skotse whiskey. So daar is ʼn duidelike prysverskil.
Koop toe die Suid-Afrikaanse wyn. Ek weet nie hoe oud was die KWV nie. En sit ons en relax ons, en toe almal met almal gepraat het en ons ʼn totale beeld van die situasie gehad het, toe sê die brigadier dis reg, ons go for it. Moreaand go ons for it.
Hy sal met ʼn manier met generaal Coetzee kommunikeer en ons gaan deur.
Om vinnig terug te kom na die getaway kar. Nou huur ek ʼn Mercedes. ʼn Luxury kar. Jong, nou ry daar om Picaddilly Circus omtrent vier lane wat omtrent die hele tyd so maal die hele tyd so om.
En toe ek in die Picadilly Circus gaan toe hoes daardie Mercedes toe sê ek nee heerlikheid, Jimmy, ons kan nie hoes-hoes huistoe kom nie. Hierdie ding gaan nie werk nie. Ry ons terug na die Avis car hire, dis ʼn bekende naam, ek sê hierdie Mercedes hoes en proes wat anders het julle vir my. Granada. Ons het hier polisiekarre gery die Granadas daardie tyd. Maar dit is drie-liters en Engeland is dit net 2.8.
Ek sê ek soek ʼn Granada, ʼn Ford. Nou dit is klaar betaal. Nou kry ek die Ford. Die eerste ding wat my opval is die registrasienommer OAU150, dit is ʼn nommerplaat met swart syfers en letters op en toe lag ek en Jimmy so want daai tyd was die Organisasie vir Afrika-eenheid ons nie eintlik baie goedgesind nie. Ons ry nou met die vyand se kar.
Die nag. Ek het my kar bietjie weggesteek om ʼn draai en hier kom die spanlede, eintlik was ons vyf op die toneel. Eugene moet vir Jerry bystaan. Maar nou moet Peter Casselton die bom vir my bring. Dit is in so ʼn tog-sak , groot ding, so groene. Soos canvas.
Jong, nou kom die bom daar aan en Peter gee vir my die bom en Jerry is daar en ek sien vir Eugene hy is op sy pos en John Adam is op die ander pos en almal is paraat. Nou moet hulle eers oor die hek, dis nou Eugene wat Jerry moet oppas want ons weet daar slaap ʼn guerrilla fighter op die vierde vloer.
Maar daar is nie mense nie. Dit is nag daar is niemand binne die kantore nie, behalwe hy wat die gebou moet oppas. Wat toe gebeur ek help hulle toe so. Hou hou my hande soos ʼn bak toe help ek vir Eugene en toe vir Jerry oor.
Daai oomblik is jou adrenalien hardloop so hoog want jy weet jy moet ʼn ding doen en jy moet dit vinnig doen want ons moet disappear. Daar verdwyn Eugene en Jerry. Nou is hulle daar by die deur. Die deur is so gesak hy is seker trappies af so dis ideaal hy maak daai toe, jy weet hy gaan so hardloop en dan hardloop hy terug.
Wat toe gebeur, is daar staan hulle daar binne, ek staan by die hek, maar hier is die bom by my voete. En ek vra, ek wil nie skreeu nie, want daar so ʼn ou Kombi –bussie bietjie ver terug so omtrent 75 treё weg, en gelukkig het hy nie geweet wat om hom aangaan nie.
En al wat ek kon doen want daar was net een manier om aandag te trek, die Afrika-manier—pfuut! (fluit) soos die swartes mekaar roep, pfuut, maar kyk hoeveel swartmense kyk vir jou- dis soos ʼn voёl- fliut, pfuut. Hier kom hulle aan en vra maar wat is nou fout.
Ek sê, maar julle het die bom vergeet... dis senuwees, jy weet. Tel hom op, bokant die hek , daar gaan Jerry, doen sy tricks en hy kom terug. Jy moet nooit hardloop nie, want dit trek aandag... as jy iets gedoen het moet jy nooit hardloop nie.
Kom terug stap net rustig na my kar toe. Nou wat doen die bommers behalwe die bom self. Die plastiek wat hulle gebruik het om hul spore dood te vee en daai plek wat hulle gehuur het, al die knyptangetjies, al die battery-houertjies, al die, alles, alles, wat jy met die toneel kan verbind.
En ons het ʼn ekstra paar skoene in die motor gehad wat nou, ons was vyf in die kar, en toe ry ons Teemsrivier toe. Alles het opgegaan in die lug met die gebou, maar nou sit ons met skoene.
As hulle grondmonsters neem want dit is bietjie natterig, klammerig daar, dan kan hulle jou presies verbind aan die toneel . So die skoene, die handskoene, alles wat ons op die toneel gebruik het gaan in ʼn ander sak. Nou ry ons en sien waar loop die Teems lekker sterk.
Moer ons dit in die see... dit is reguit see toe. Nou het ons klaar die goed in die Teemsrivier en toe is dit die eerste keer wat ek kan sien waar die ander spanlede bly.
Twee was in die Leicester Hotel, jy weet hulle was in gastehuise, want ek moes hulle toe gaan drop. Ek en Jimy het beurte gemaak. As iets met my sou gebeur dan kan hy darem die span uit vat Frankryk toe.
Ons moes toe Holland toe gaan om te relax... so vir vier dae... en hulle het ons in so ʼn eksklusiewe gastehuis ingeboek. Ek het die Granada gaan terugboek al my goed by die apartment was betaal, almal het hul rekenings vroeg betaal, ek het die kar vroeg- al so vyfuur teruggeboek- nou moet ons teruggaan, nou moet ons terugkom Suid-Afrika toe.
Ons het ons kaartjies.
Interviewer Nou hoekom moes julle terugkom? Julle sou dan Holland toe gegaan het?
Vic Ons sou Holland toe gegaan het, nê. Volgende oggend toe ons die eerste keer saam op dieselfde vliegtuig sit, maar ons praat steeds nie met mekaar nie. Almal sit in verskeie sitplekke, niemand praat met niemand. Ek dink is ʼn vinnige vlug, nie eers twee ure nie.
Toe land ons in Frankfurt. Nou is ons honger, dis vroeg die oggend, ons soek bietjie brekfis. Nou die eerste keer wat ons toe saamsit as ʼn groep, want ons gaan toe Holland toe!
Nou is ons op Franfurt en gelukkig was my Duits daardie tyd nog werkbaar om te praat.
Nou sit hulle daar en sê hulle verstaan nie mooi wat op hierdie menu staan nie. Ek sê, nee man, früstuck dis ʼn breakfast en ek sê daardie een is eiers en ʼn bockwurst en daai is dit.
En toe eet ons, en wragtig daar hoor ons oor die interkom. Ek moet net hierdie woorde in Duits weer mooi gaan nasspeur, nê.
Sê die aankoms by die inligtingstoonbank : “Wilst Herr Joseph Slovo bitte nur komm ankumst.”
En daar stap Joe Slovo. Ons is toe op dieselfde lughawe en daar stap hy. Toe sê Eugene ons gaan nooit weer so ʼn geleentheid kry nie, ons moet hom sommer nou hier doodmaak. Ons het almal sulke geel Bic penne gehad.
Ons het geleer jy steek hom hier onder die borsrib stamp hom in tot in die hart. Sê hy ek en Jimmy moet hom dophou want een of ander tyd moet hy toilet toe gaan. Ons moet hom dophou. Ons hou hom dan net vas en los hom net daar saggies.
Ek sê toe vir Eugene, okay, dit klink fantasties, hy was toe ons grootste, grootste vyand van Suid-Afrika. Dit klink nou, maar toe sê ek vir Eugene die feit dat hulle hom geroep het, beteken, ons het geen manier gehad om te kommunikeer met Suid-Afrika.
Toe sê ek vir Eugene die feit dat hulle hom geroep het, beteken en ek meen hulle het CCV-TV-kameras orals daarso, as jy in ʼn toilet ingaan gaan hulle weet wie was daarbinne . Want hulle het dadelik ʼn foto van jou.
Toe sê ek vir Eugene kom ons los dit vir ʼn ander dag. Daar gaan weer ʼn geleentheid kom. Ek sê die feit dat hy geroep is het hulle die boodskap vir hom gegee. Die bom het geloop. So ons kry ook die boodskap daar, ek dink brigadier Goosen kom toe, ek dink van gernaal Coetzee af wat sê die hele wêreld soek ons.
Julle gaan nie Amsterdam toe nie, julle kom dadelik huis toe.
Jong, nou het ons gelukkig almal Nedbank-kaarte.
Nou vat ons ook ons KLM-kaarte, of wat ookal ons gehad het vir Nederland, vat ons dit en dit neem baie tyd want daar is so vlug wat reg staan, SAL, maar toe sien ons dit gaan te lank neem om die geld eens om te slaan in geld en ʼn SAL-vlug te koop, toe sê ek ons gaan almal na die SAL-hokkie toe en ons koop dadelik almal vliegtuigkaartjies vir daardie vlug wat daar onder staan en wag.
Toe verstaan Eugene. Toe’s almal rustig. Ek sê daar gaan nog kere kom.
Gou SAL-kaartjies gekry. Toe ons by die vliegtuig kom toe staan al ons tasse wat ons ingepak het, toe staan dit so op ʼn ry langs die vliegtuig. Toe sê ek vir hulle daar het iewers ʼn bom afgegaan want hoekom staan al die tasse in ʼn ry.
Toe moes elkeen kom eie tas gee en dan laai hulle hom voor jou oё. Toe weet ek die bom het geloop. Die bom het afgegaan 14 minute oor nege.
Interviewer Wat die Sondagoggend?
Vic Die Sondagoggend, ja. Ons het hom elf ure gegee. Die Zobo was gestel vir tien ure. Sien jy haal jou groot wysertjie uit, die groot wyser, en los net die klein wysertjie oor wat die ure werk. Dan sit jy daar ʼn gaatjie deur die glas en dan koppel jy jou draadjie, so dan hardloop daai klein wysertjie wat die ure aandui hardloop so om, om, om,om, en as dit negeuur hier is dan raak hy aan die pennetjie wat jy gesit het.
Die pennetjie is aan ʼn draadjie gesoldeer aan die batterye en dan hardloop die skok.
So toe sê ek, nee, weet jy hulle sou ons gevang het. As hulle ons nie daai tyd gevang het nie, sou hulle ons bietjie later gevang het. Want ek meen daai plek was vol kameras.
Gelukkig het Eugene gesê hy verstaan.
Toe is ons op die vlug. Land in Jan Smuts-lughawe. Toe is daar ʼn bussie en vat hulle ons na Daisy-plaas toe. Toe wag daar ʼn paar generaals en ʼn paar mense.
So ons het braaivleis gehou, bier gedrink.
Die beste van alles is dat ons nie geweet het of die bom werklik afgegaan het nie. Nou die laaitie wat ons bestuur, dit is ʼn adjudant-offisier, ry ons maar ons praat so saggies met mekaar, en hier verby Midrand se omgewing kon ons nie meer ons nuuskierigheid hou nie.
Nou vra ons vir die laaitie het die bom afgegaan? Hy sê, maar het julle dit nie in Engeland gesien nie? Hy sê dit was agtuur gisteraand op die nuus.
Die bonus was omdat Jerry die bom so perfek daar in daardie holte gepak het, langsaan was daar die printing press van die ANC se maandelikse bulletin. Hy het daardie printing press deur die mure geruk en vir twee, drie meters gerol . So kragtig was daai bom.
So het ons maar gebraai en bietjie van ons ondervinding vertel . Almal was happy.
Maand of twee later, of drie maande later toe kry die hele span, toe kry ons almal ʼn dekorasie, die Polisiester vir uitmuntende diens
Interviewer En julle het almal, die hele span het amnestie gekry vir die Londen-bom?
Vic Ja, amnestie en vrywaring en alles, want ons het almal getuig.
Date of interview: 9 February 2009
Location of interview: Garsfontein, Pretoria
Language/s of interview: Afrikaans
Length of interview: 1 hour 14 minutes 56 seconds
Name of Interviewer: De Wet Potgieter
Name of interviewee/s: Colonel Vic McPherson
Name of translator (if any):
Name of transcriber: De Wet Potgieter
Notes on access and use (if any):
Audio file name/s of interview: AL3283_PTA_MCPHERSONVIC_20090209_3
Interviewer Ek gesels met kolonel Vic McPherson oor die voorval met die Londen-bom waar hy en verskeie van sy agente saam betrokke was. Vic, vertel net vir ons...
Vic Hier in die laat 76-jare, 1976, was die Soweto-onluste, Soweto-onrus ook en al die jeugdige leiers en skoolkinders het teen die gebruik, of die klasbywonings van Afrikaans betoog, hulle wou niks van Afrikaans weet nie. Toe gaan hulle in revolt en baie van daardie kinders het uit die land gevlug en hulle het opgeёindig in basisse vir opleiding deur die ANC, kommuniste party, Cosatu-mense om bomme te maak om ʼn terreuroorlog teen Suid-Afrika te kom voer.
En verder wat gebeur het was dat PW Botha het vir mnr. Louis le Grange, hy was toe minister van polisie, uit die Uniegebou geneem en vir hom gesê hy wil vir hom iets op die trappies vertel. Kyk nou die hele, mmm, maar dit moet jy nou nie skryf nie, ag, maar dit is eintlik algemene kennis.
Of jy nou ʼn Amerikaanse Obama-president is en of jy Gordon Brown is, president van Brittanje, daar waar jy bly, daar waar jy slaap, daar waar jy toesprake maak- alles wat ʼn president sê, al sy telefoonoproepe, ek sien hulle sê nou vandag, dis nou nie vir die boek nie, sien vandag hy het daarop aangedring hy wil sy eie nommer hê, ʼn Blackberry en hy wil hê die mense moet hom bel, Obama, as daar ʼn probleem is en hulle kry nie joy nie.
Nou sien ek hulle wys hier waar hy ... en omdat in die Uniegebou, parlementsgebou, word alles op band geneem en dit word die volgende dag getranskribeer en dan word dit gestoor in argiewe.
Dis die geskiedenis van die land. Wat elke lid van die kabinet in die parlement sê, in die senaat sê, alles word opgeneem en getranskribeer.
Toe praat hy met Louis le Grange op die trappies, en sê vir hom, jong, ek raak bekommerd kyk hoeveel van julle swart polisielede word by hul huis in die swart woonbuurte doodgemaak. Die ANC gooi handgranate na huise, hulle, en dan by die polisiestasies is dit die swart polisiemanne wat die hekke moet oppas. Hoewel hulle ʼn gun, masjiengewere gehad het, daai tyd was daar nog nie bullet proof vests en sulke goed nie en hulle kom skiet hulle met ak-47 gewere, die MK-lede skiet hulle dood.
En hy is bang dat die groot hoeveelheid polisiemanne, swart polisielede eerder, dat hulle mettertyd gaan dink, die blankes bly in luukse wooneenhede, ons bly onder ons eie mense wat ons almal goedgesind is en daar waar hulle bly het hulle geen verskering dat die gemeenskap hulle gaan beskerm nie.
So, toe sê hy, gaan praat met jou manne en sê wat kan hulle doen.
Die kommissaris van polisie van daai tyd was toe Johan Coetzee. So toe het Louis hom ingeroep, na sy kantoor toe. Dit was daardie tyd in die Civitas-gebou gewees en hy sê toe vir hom: Jong, die minister wil weet, ag, PW wil weet, die president, hy wil weet kan ons iets aan die ANC doen dat hulle kan weet dit maak nie saak waar hulle hul bevind nie ons kan hulle seermaak netsoos hulle ons poskantore opblaas, polisiekantore opblaas, moet ons iets soortgelyks, hy kan nie voorskryf wat nie, maar ons moet iets gaan doen.
Toe roep generaal Van der Merwe, ag, Coetzee, vir Craig, vir Craig in en sê vir hom, jong, dit kom nou van heel bo af. Ons moet iets doen. Wat dink jy kan julle doen, kan julle iets doen? Hy sê toe, ons het in daardie stadium ʼn behoorlike docket gehad oor die ANC-kantore in Londen en waarin, ons het ʼn waarnemingspan gehad op die grond in Londen, ʼn bussie, ʼn spesiale Volkswagen-bussie, maar met ʼn verhoogde dak met eenrigtingvensters, spieёlvensters, en dan bo in die dak ook ʼn klein loerpuntjie.
Ons het elke persoon, nie eintlik elke persoon nie, want ons kon nie die heeltyd daar rondstaan nie, maar as jy in die verbygaan hoor of iemand sê hier kom nou iemand, dan ry jy verby en kliek hom. So ons het geweet watter tye besoek mense soos Joe Slovo, Chris Hani, Solly Smith het die kantoor hanteer, Gill Marcus.
Daardie mense was gereeld daar, elke dag. En toe sê Craig hy sal die planne aanmekaar sit. Ons het in elk geval al genoeg materiaal, stofmateriaal wat ons nou ons behoorlike beplanning kan doen enne hy sê, sê net niks vir die minister nie. Hulle sal maar net hoor iets het gebeur.
So wat toe gebeur, wat ons toe doen is, en toe begin Craig toe selektief, selfs binne ons groepie, begin hy toe selektief mense kies want net ons sou weet wat ons gaan doen, maar selfs ons eie personeel, tiksters, fotostaatmakers, whatever—hulle het niks geweet nie.
Ons kon niemand vertrou nie want die probleem was want jy gaan doen ʼn job in Engeland en as hulle jou vang is dit straight 20 jaar en daai 20 jaar verval nie, so ek mag nie my voet daar neersit nie, gryp hulle vir my, hulle het ou foto’s van my, beskrywing van my... so al kom ek met ʼn ander paspoort of selfs met ʼn baard aan... hierdie tyd sou ons dit nie meer kon gedoen het nie, jy weet, met al die bomme, die selfmoordbomme en al daai goed.
Nou is daai Heathrow só opgeskerp vir veiligheid. Daar het hulle nou al 15 van ons SAL waardinne en kelners gevang. Hulle het die vlieёniers vrygelaat. En nou weer gevang.
Goed, toe het Craig, Craig het toe al die mense wat betrokke sou wees... hy het toe nou al die mense alleen individueel gaan spreek en vertel van die plan. Toe weet ons nou wie almal gaan. Dit was Kol. “Biko” Goosen, eintlik in charge, enne, dan is dit ekself, Kapt. McPherson,
Interviewer Wie was die span gewees?
Vic Die span was brigadier, daai tyd kol. Piet Goosen, die intelligensieseksie D het onder hom geval , hy het ʼn klomp ander seksies gehad, maar ons het direk onder hom geval. Hy was ons direkte baas.
Goed, hy’t gegaan, Craig, ek, Vic, Eugene de Kock, John Adam en Jerry Raven- die belangrikste ou, ja, Jerry Raven. Ons was ses.
Nou, die doel waarom ons vir Eugene de Kock en John Adam gaan haal het, en ons het baie trips opgegaan na Koevoet toe en, sien , laat ek net een punt maak. Die generaal het met, ek dink, ja, met kol. Wandrag, daardie tyd bevelvoerder van die taakmag, ook die saak gaan bespreek. Ons gaan beskerming nodig hê op die toneel, jy weet ons is nie fighters nie, jy weet, ons is nie gewoond mense doodmaak nie, maar hulle moes iemand om ons sit wat oombliklik reg sou kon reageer.
En toe wil hulle vir my ʼn ou van die taakmag gee, die polisietaakmag. Ek het baie respek vir hulle, maar toe sê ek vir Craig daardie ou het kort hare en jy kan sien hulle het hierdie R1-ogies. Jy kan sien in hul oё hulle soek net om te skiet, of om dood te maak.
Toe sê ek nee, as jy so ʼn job wil gaan doen moet jy ʼn approach hê van eerstens sal sy Engels nie so goed wees nie. Tweedens moet jy kan inblend saam met mense, jy moet lyk soos die Engelse lyk, loop soos die Engelse loop. Toe sê ek kan ek nie liewer... ek moes toe die getaway kar ry... behalwe die recces wat ons elke dag gaan doen het, die verkenning, en gekyk het, fisies met ons oё kyk na die mense, hoe gaan dit.
Ons het selfs die polisie wat honderd meter van die ANC-kantore af. Ons het selfs gekyk hoe kom hulle aan diens-selde tye as ons so elke sesde uur- wissel die skofte. En ons het die polisiemanne wat die ANC-kantore patroleer – daardie hele blok- dis die hele beat.
Ons het hulle gecheck, hulle tye, watter tye is hulle nie naby die ANC-kantore nie. En dit was so elfuur die aand.
Interviewer Maar jy sê julle wil spesifieke mense gehad het om julle te beskerm. Wie was die mense wat daai behoefte aan kon voldoen het?
Vic Daai mense kies ons toe vir Eugene de Kock. Ek en hy was deur al die kursusse. Ons het ver saam gekom in ons polisieloopbaan enne, John Adam, wat ek ook by Koevoet ontmoet het. Hulle aarsel nie, as hulle sien hier kom ʼn ou moeilikheid maak, net só “twiek” en af is sy nek. Moet nou nie dit in die boek skryf nie.
En toe sê ek vir Jimmy, nee, ek soek nie ʼn takie saam met my nie.
Ek is bang vir hom want hy gaan vir my majoor of kolonel noem, hy gaan vir my kaptein sê as hy ʼn paar biere in het. Jy weet hy is nie gewoond om ʼn ander tipe lewe te lei nie. Ons moet hom ʼn nuwe vals identiteit gee. So as hy sy reisgertjeks moet teken voor ʼn bankmens gaan hy nie per ongeluk weer sy eie, want onthou jou handtekening, as iemand ʼn papier voor jou neersit en sê teken gou hier... dan gee jy jou eie handtekening.
Maar as jy ʼn ander persoon is en jy het ook ʼn tjekboek onder ʼn ander naam of onder American tjeks, traveller tjeks, en iemand sit dit voor jou neer dan moet jy gekondisioneerd wees dat jy begin Klaus Dietrich teken. Jy gaan kry nie jou reisigertjeks by jou eie bankbestuurder nie, jy ry Johannesburg toe waar niemand jou ken nie. Met jou vals paspoort en jy kry jou tjeks in daai naam.
Interviewer Hoe was die beplanning nou toe gewees, hoe is die bom anderkant in Engeland gekry, en hoe het julle oorgegaan?
Vic Kom ons praat eers oor hoe die bom in Engeland gekom het. Daardie tyd het hulle al snuffelhonde gehad op Heathrow en al die top Europese lughawens was so. As jy plastiese plofstof moet deursmokkel, of selfs detonators, daai honde ruik dit. Jy kan dit in so ʼn sakkie sit, daai honde tel dit op.
So ons moes toe ʼn ander plan maak. Toe praat ons met Wahl du Toit en die tegniese seksie en hulle doen ook plofstowwe en sulke goed, hulle werk daarmee. Toe sê ons, ons moet ʼn bom in Engeland kry deur die ambassade en ons moet- ons het ʼn skip, ʼn seiljag gehad in die dokke waar hulle besig was om vir ons ʼn nuwe seiljag te bou.
So toe dink ons, wel, toe sê Wahl, weet jy, hy kan, hy het gaan kyk na die kapasiteit, hoeveel volume Russiese plofstof- hulle kom in sulke blokkies- maar dit werk met ʼn elektriese skok, jy steek hom nie aan met ʼn vuurhoutjie nie.
Wat toe gebeur, hy sê toe hy gaan iets bou. Jy kan nie jou dets (detonators) saam met jou plofstof sit nie. As die weerlig die vliegtuig slaan en die det is teen die plasties en... kaboem... dan hardloop die hele vliegtuig. Daar moes dus baie sterk voorkomende maatreёls wees.
Toe bou Wahl vir ons pragtig, hy bou vir ons ʼn radio, huh, wat hy eers vat, hy vat ʼn blok staal, sit die dets daar in, sweis hom weer toe, en sproei hom groen. Toe begin hy met die bou van ʼn skeepsradio vir ʼn seiljag. Toe bou hy hierdie deel en die dets se kant die aparate deel. Toe bou hy al die drade en die tuning en hy werk soos ʼn regte radio.
Nou, alles is nou in plek, geseёl, geen hond kan daai goed ruik nie want hy is geseёl, hy is toegesweis. X-rays... hulle sien net die radio. Dit het nie deur die X-rays gegaan nie want dit het nie deur doeane gegaan nie want dit is ʼn diplomatieke sak.
Ons verpak dit toe behoorlik in ʼn boks. Wat gebeur het... buitelandse sake, hulle het begin voorsorgmaatreёls tref... dit is miskien enkelinge of so... maar as hulle in Londen is koop hulle KWV-wyne wat ons nie daai tyd in Suid-Afrika kon kry nie. Dit is mense van die diplomate-dienste. En dan kom dit in daardie diplomatieke sakke, en daar is ʼn ooreenkoms met alle lande van die wêreld dat niemand mag in diplomatieke sakke kyk of raak nie, nie doeanes nie, niks. Dit is ʼn vertrouensposisie dat jy nie jou ambassade gaan misbruik vir terreur of doodmaak.
Hulle kan in uiterse gevalle aandring dat jy die sak moet oopmaak, maar net as jy baie, baie goeie inligting het. Anders hardloop hulle hof toe, maar jy gaan nie daai sak uitvat nie.
Toe neem ek nou hierdie boks, en dis waaroor ek netnou gepraat het, nou moet jy dit wat binne-in die boks is moet jy oopmaak dat hy sien wat daar binne-in is. Dit is so ʼn mollige omie gewees. Hy het daar op die eerste vloer gewerk waar al die diplomatieke sakke gelaai word en ek het hom net oopgemaak en gesê, ek mag dit nou nie vir jou sê nie, maar dit is vir ons seiljag wat in aanbou is in Londen.
Nee, sê hy, dis doodreg en seёl hom in die diplomatieke boks, daar gaan hy. Dit was bestem vir die militêre attaché in Suid-Afrika-huis. Ons was baie goed bevriend met hom. So as hy die goed kry het hy geweet wie is ons.
Peter Casselton was toe ons man op die grond. Dan sal Peter soontoe kom. Hy het gereeld ambassade toe gekom om sulke geheime stukke, of hy gaan ambassade toe dat hulle stukke vir hom seёl vir hul diplomatieke sakke terug na Suid-Afrika toe
So ons het daar baie goeie vriende gemaak oor jare. Wat toe gebeur het was toe die bom vlieg en kom by die ambassade en Peter Casselton kry toe die pakkie.
Toe moes ons nou... nie ons nie dit is nou Jimmy Taylor... ag, nee,nee... weet jy, oor die taakmag, ek het daardie storie nie klaargepraat nie. Toe sê ek nee, ek soek nie ʼn taakmaglaaitie nie. Soek eerder mense van Koevoet. Hulle het nou wel baarde, maar ons kan hulle train vir ʼn week, leer hoe moet hulle aantrek, al daai goeters.
Nou is die bom saam met... ons het ʼn aparte woonstel gaan huur in Londen spesiaal net om ʼn plek te hê waar die bom aanmekaar gesit moet word. Ek gaan daai deel nou eers stop.
Die rede hoekom Jerry al klaar daar was... hy het omtrent ʼn week of wat voor die tyd gevlieg om die bom te bou.
Terug in Suid-Afrika het al die mense nou ingevlieg en ons het hulle reguit Daisy... dit is die intelligensie se spesiale opleidingsplaas... ons het al ons agente daar opgelei wat geplaas was by universiteitskampusse en binne die ANC se tussentydse huise- transitohuise. Van hulle het in die huise gebly en kon sien wie kom in en wie gaan uit.
Al daardie mense was op ons plaas opgelei. As iemand in opleiding is, is dit net die opleidingsspan en die persoon. Daar kom geen ander agent nie want hulle weet nie van mekaar nie. Geen agent kom saam met ʼn ander agent vir opleiding op de-briefing nie. So alles was indiwidueel gedoen.
Toe is ons almal bymekaar gekry en toe gaan ons Daisy-plaas toe en toe begin die voorbereiding die hele week. Daar geslaap, geёet, beplan. Foto’s, daar is sulke pragtige foto’s teen die mure, die Londense padkaart, straatkaart, padgids, mooi en die roetes, die tubes se roetes uit ons koppe geleer, die roetes van hul rooi busse, hoe werk hulle taxi-bedryf. Enigiets wat transport aanbetref moes ons gaan sit en memoriseer het.
Wel ek was baie al in Londen vantevore , maar hierdie keer was nou ʼn bietjie ernstig. En almal se foto’s is vir ons ingedril. In daardie week ons almal gegaan vorms invul, of die vorms is vir ons gebring deur binnelandse sake.
Ons het nuwe legendes en nuwe identiteite en elkeen het sy eie agtergrond gehad. Toe kry ons elkeen binne enkele ure ons paspoort, ek Klaus Dietrich, en die ander onder verskillende name.
Jimmy Taylor wat my nou sou kom help het, ek en hy kom jare saam van Durban af om te kom help met die bestuur, die getaway kar- en die waarneming en wat toe gebeur het was ons kry toe ons nuwe paspoorte en internasionale rybewyse.
Dit is by die AA in Schoemanstraat. Jy gaan net in en hulle soek jou paspoort en jou naam en bewys dat jy ʼn rybewys het. Jy het ʼn vals rybewys onder daardie naam en dan gee hulle dadelik vir jou ʼn internasionale rybewys.
Nedbank American Express kredietkaarte gekry, tjekboeke gekry. In daardie week van opleiding en die geestelike voorbereiding het ons die hele tyd net aangespreek op ons nuwe name sodat ons gewoon kan raak. As jy nou in Engeland sit, of hulle arresteer dalk jou, of hulle het iemand anders gevang en bring hom na jou toe, dan kan mens sê nee man, dit is De Wet, dit is mnr. Venter, hy het ʼn plaas in Suidwes-Afrika , en dan ken ek sy hele agtergrond en dis hoekom ons moes inoefen. Van daardie dag af was ons nie meer, ek was nie meer Vic nie, Eugene was nie Eugene nie, ons moes gewoond raak om hierdie ander mense te word.
Ek het voor die tyd Durban toe gery, vriend daar met ʼn boekwinkel ... jy moet ʼn baie goeie storie hê. As jy sê jy is ʼn besigheidsman, toeris... toeris is maklik, maar vir my dekking moes ek gaan boeke koop van die universiteit van Natal, maar hulle het nie, daai is baie boeke wat nie in Suid-Afrika beskikbaar is nie.
Nou hierdie een pêl van my, hy het ʼn boekwinkel gehad net vir die universiteit en toe sê ek vir hom op jou briefhoof sê jy nou vir my kan jy nie kry nie en dan gaan koop ek dit vir jou aan in Londen. Dit is nou my dekking.
Hy het vir my ʼn mooi brief geskryf van al die boeke wat hy soek. Toe ek nou by die immigrasie kom het ek seker gemaak ek het ʼn double breasted blou baadjie aangehad met ʼn grys broek, my hare en my baard baie mooi getrim. Jy weet, ʼn das aan. Jy lyk soos ʼn besigheidsman. En toe ek my tassie, ʼn mooi aktetassie, maak ek net oop by die doeane en immigrasie en hulle kyk net so ʼn bietjie en ek sê jong ek kom as ʼn besigheidsman, maar ek gaan ook ʼn bietjie rondloop, toer, ek wil ook darem Madame Tussaud sien, nou vertel jy hulle maar, en Trafalgar Square.
Toe het hy net so gekyk, hy het na my brief gekyk. Hy het skaars met my gepraat. Netso gemaak “doef” met sy stempel vir ʼn ses maande visum.
So het almal deurgegaan, maar vir een of ander rede, ek weet nou nie of dit Eugene en John se baarde was nie, hulle was bruingebrand, miskien het hulle die voorkoms gehad van fortune soldiers- soiets- toe het die special branch hulle na ʼn kamer toe gevat.
Gelukkig het ons hulle legendes ingeprent. Ek dink Eugene was, ek dink nie die brigadier (Goosen) was daar gegryp nie, hy het ʼn plaas in Suidwes, in Luderitz. Hy het sy storie reggehad. Toe check hulle al hulle lêers, hulle het hulle drie ure ondervra toe kom hulle uit, toe’s hulle skoon.
Ons toe al ry, maar ons kan hulle nie sien nie. Ons het eers later gehoor hulle was aangehou. Special Branch het ʼn spesiale waarnemingsspan op hulle gesit. Hulle het net ingegaan as toeriste.
Gelukkig dat ons al daardie voorbereiding daardie week gedoen het. Hulle het al hul besoekpunte, na Jannie Smuts se standbeeld gaan kyk, Nelson Mandela was daai tyd toe nog nie op die plein nie, maar hulle moet Madame Tussaud se wasbeelde gaan kyk en alles was in hul koppe ingeprent.
So nou het ons ʼn week voor ons die bom moes plaas. Ons het ʼn hele week so gereёl dat ons sekere roetes sal stap of ons sal by sekere toeristeplekke wees dat ons, ons praat nie met mekaar nie, ons kyk nie na mekaar nie, ons check net, ons het verskillende tye gehad waar jy presies moes wees. Jy sit daar en drink ʼn lekker pint en dan sien jy, oo, Eugene is oraait, die brigadier is oraai, Craig is oraait.
Jy weet, so sien ons almal mekaar en ek en Jimmy het saamgebly. So ons sien almal. So, nou weet ons. Nou kan ons relax. Ons het in flieks mekaar gesien. Ons was by die Madame Tussaud die hele span, maar nie saam. Nooit ooit eers oogkontak gemaak nie en Eugene het toe nou net gewys hulle is onder observasie. Die span sit toe daar saam met ons wat hulle moes waarneem. Hulle is hier om ons. Ons ken mos teen-agtervolging. Ons sien mos.
So na die derde dag toe wys hulle hulle is vry, die span is weg. So toe het hulle daai klomp convince. Min het hulle geweet hulle het die regte mense wat nog iets moes doen.
Volgende twee weke het niemand geweet waar niemand bly nie. Ook as sekuriteitsblok. Al trek hulle jou naels uit, jou toonnaeals uit, martel jou. As jy nie iets weet nie dan weet jy dit nie. Dit was die doel daarvan.
So het ons almal in verskillende hotelle, ek en Jimmy het ʼn gastehuis, nee nie ʼn gastehuis nie, ʼn luukse apartment gehuur. Dit was vooruit betaal vir twee weke deur die travellers buro. Die geld is oorgestuur. Dit was vooruit betaal. Die motor wat ons gehuur het was vooruit betaal.
So toe ons daar aankom... dit het ook die immigrasiemense beїndruk toe ek daai tassie oopmaak en wys ons het nou ʼn Mercedes Benz daar gaan optel, en ons bly in hierdie plek, en al die papiere is daar. Drie sekondes toe’s ons deur. Hulle het gesien hierdie ouens is genuine.
Wat toe gebeur is die volgende 13 dae al wat ons gedoen het ons het gestap, ons het die tubes gery, die ondergrondse tubes sodat ons kan weet as ons sou ontsnap het, het ons almal geweet om deur die Engelse kanaal te gaan en in Frankryk te hergroepeer. As iets verkeerd verloop het.
Ons het nou die waarneming gedoen. Daar is ʼn pub langs die ANC-kantore, daar het ons nou, ek en Jimmy lekker pints gedrink en tersefldertyd kyk ons deur die venster dan kan ons sien watter mense kom in, watter mense gaan uit.
En ons het ook so tussen-in met die ryery het ons gaan kyk waar bly Chris Hani en waar bly Joe Slovo. Sommer so openlike verkenning gaan hou en foto’s van die huis geneem.
In die tyd wat ons die waarneming doen was Jerry Raven en Peter Casselton, toe’s hulle in hierdie woonstel wat hulle tydelik gehuur het, het hulle hierdie plastiese papier wat jy gebruik sê nou jy verf ʼn huis, die hele plek met tape geseёl... een hele kamer... en toe het Jerry Raven, hy het twee Zobo watches gebruik dat daar dubbeld seker gemaak word dat die bom sal afgaan, en hy gaan batterye koop, hy het gaan draadjies koop, hy het gaan tangetjies koop. Al’s sulke goeters. Goeters om alles aan mekaar te sit.
En dan is dit net ʼn geval van die Zobo-horlosies te stel. Ag, ek gaan nou nie praat oor hoe hulle met die horlosies gemaak het nie. Hy was ʼn kenner, die tydmeganismes, hy het geweet hoe dit werk. Dit was sy job.
Nou het hulle die bom geprakseer, ontwikkel , saamgestel. Toe het hulle nou daardie plasties gevat dat daar geen bewyse in die matte intrek of so nie van die reuk van plofstof nie. Hulle het die hele bom mooi toegevou met hierdie hele bondel plastiek en die bom toe binne-in gesit.
Toe is dit die Vrydgaand voordat ons die werk moes doen. Dit was vooraf gereёl ons sou ons adres iewers los. Soos vergeet jou koerant iewers op ʼn plek met jou adres daarop. Nie ʼn direkte kommunikasielyn nie. Die laaste Vrydag het hulle almal geweet waar bly ek en Jimmy toe.
Nou moet almal terugvoering gee. Almal hul angle gee. Wat dink hulle en waar is die tekortkominge. Enigste ding wat ons bietjie bekommerd gemaak het is die Vrydagmiddag toe ons by die pub by die ANC-kantore was, dat die plaaslike taxis binne in die gebou staan met hekke wawyd oop. En toe sien ons die Vrydag die hekke is toe.
Vermoed hulle dalk iets. Hoekom die hekke nou skielik ʼn slot aangesit. Maar ons het net gesê ons gaan aan, ons is nou klaar hier. Dit is maklik om oor ʼn hek te kom.
Elke persoon het terugvoering gegee wat hy gesien het, hoe loop die roetines , hoe loop die roetine van die polisie met die beat, hoeveel mense is daardie tyd... dit is gelukkig ʼn industriёle gebied, so semi-indstrieel, maar daar bly nie mense nie. Die gewone mense se beweging, hoeveel mense het hulle rondom elfuur daar gesien en so toe wys alles daarop dat elfuur die aand- as daar miskien ʼn voertuig ry is dit per toeval.
Toe het ek gaan pizzas koop vir die span. Onder ons apartment het ons so ʼn lekker pizza, Italiaanse restaurant gehad. Toe het ek nou daar gaan pizzas koop vir die span want ek sit met ʼn groot kombuis en nou moet ek hulle onthaal, maar jy kry nie maklik vleis, maar teen duur pryse. Ons kon nie braai nie. Ons kon nie, jy weet, die dinge doen waaraan ons gewoond is om te doen nie.
Ek het hulle toe onthaal. Ek het ook Suid-Afrikaanse wyne en ʼn bottel KWV gaan koop. Al die goed wat ons nie in Suid-Afrika kry nie. En daar maak hulle die pryse... dit is in Woolworths kan jy KWV koop, maar hulle maak die pryse hoёr as in Suid-Afrika want omdat Suid-Afrika nie deel van Europa is nie gee hul voorkeur aan Suid-Amerikaanse wyn, en Franse wyn en Skotse whiskey. So daar is ʼn duidelike prysverskil.
Koop toe die Suid-Afrikaanse wyn. Ek weet nie hoe oud was die KWV nie. En sit ons en relax ons, en toe almal met almal gepraat het en ons ʼn totale beeld van die situasie gehad het, toe sê die brigadier dis reg, ons go for it. Moreaand go ons for it.
Hy sal met ʼn manier met generaal Coetzee kommunikeer en ons gaan deur.
Om vinnig terug te kom na die getaway kar. Nou huur ek ʼn Mercedes. ʼn Luxury kar. Jong, nou ry daar om Picaddilly Circus omtrent vier lane wat omtrent die hele tyd so maal die hele tyd so om.
En toe ek in die Picadilly Circus gaan toe hoes daardie Mercedes toe sê ek nee heerlikheid, Jimmy, ons kan nie hoes-hoes huistoe kom nie. Hierdie ding gaan nie werk nie. Ry ons terug na die Avis car hire, dis ʼn bekende naam, ek sê hierdie Mercedes hoes en proes wat anders het julle vir my. Granada. Ons het hier polisiekarre gery die Granadas daardie tyd. Maar dit is drie-liters en Engeland is dit net 2.8.
Ek sê ek soek ʼn Granada, ʼn Ford. Nou dit is klaar betaal. Nou kry ek die Ford. Die eerste ding wat my opval is die registrasienommer OAU150, dit is ʼn nommerplaat met swart syfers en letters op en toe lag ek en Jimmy so want daai tyd was die Organisasie vir Afrika-eenheid ons nie eintlik baie goedgesind nie. Ons ry nou met die vyand se kar.
Die nag. Ek het my kar bietjie weggesteek om ʼn draai en hier kom die spanlede, eintlik was ons vyf op die toneel. Eugene moet vir Jerry bystaan. Maar nou moet Peter Casselton die bom vir my bring. Dit is in so ʼn tog-sak , groot ding, so groene. Soos canvas.
Jong, nou kom die bom daar aan en Peter gee vir my die bom en Jerry is daar en ek sien vir Eugene hy is op sy pos en John Adam is op die ander pos en almal is paraat. Nou moet hulle eers oor die hek, dis nou Eugene wat Jerry moet oppas want ons weet daar slaap ʼn guerrilla fighter op die vierde vloer.
Maar daar is nie mense nie. Dit is nag daar is niemand binne die kantore nie, behalwe hy wat die gebou moet oppas. Wat toe gebeur ek help hulle toe so. Hou hou my hande soos ʼn bak toe help ek vir Eugene en toe vir Jerry oor.
Daai oomblik is jou adrenalien hardloop so hoog want jy weet jy moet ʼn ding doen en jy moet dit vinnig doen want ons moet disappear. Daar verdwyn Eugene en Jerry. Nou is hulle daar by die deur. Die deur is so gesak hy is seker trappies af so dis ideaal hy maak daai toe, jy weet hy gaan so hardloop en dan hardloop hy terug.
Wat toe gebeur, is daar staan hulle daar binne, ek staan by die hek, maar hier is die bom by my voete. En ek vra, ek wil nie skreeu nie, want daar so ʼn ou Kombi –bussie bietjie ver terug so omtrent 75 treё weg, en gelukkig het hy nie geweet wat om hom aangaan nie.
En al wat ek kon doen want daar was net een manier om aandag te trek, die Afrika-manier—pfuut! (fluit) soos die swartes mekaar roep, pfuut, maar kyk hoeveel swartmense kyk vir jou- dis soos ʼn voёl- fliut, pfuut. Hier kom hulle aan en vra maar wat is nou fout.
Ek sê, maar julle het die bom vergeet... dis senuwees, jy weet. Tel hom op, bokant die hek , daar gaan Jerry, doen sy tricks en hy kom terug. Jy moet nooit hardloop nie, want dit trek aandag... as jy iets gedoen het moet jy nooit hardloop nie.
Kom terug stap net rustig na my kar toe. Nou wat doen die bommers behalwe die bom self. Die plastiek wat hulle gebruik het om hul spore dood te vee en daai plek wat hulle gehuur het, al die knyptangetjies, al die battery-houertjies, al die, alles, alles, wat jy met die toneel kan verbind.
En ons het ʼn ekstra paar skoene in die motor gehad wat nou, ons was vyf in die kar, en toe ry ons Teemsrivier toe. Alles het opgegaan in die lug met die gebou, maar nou sit ons met skoene.
As hulle grondmonsters neem want dit is bietjie natterig, klammerig daar, dan kan hulle jou presies verbind aan die toneel . So die skoene, die handskoene, alles wat ons op die toneel gebruik het gaan in ʼn ander sak. Nou ry ons en sien waar loop die Teems lekker sterk.
Moer ons dit in die see... dit is reguit see toe. Nou het ons klaar die goed in die Teemsrivier en toe is dit die eerste keer wat ek kan sien waar die ander spanlede bly.
Twee was in die Leicester Hotel, jy weet hulle was in gastehuise, want ek moes hulle toe gaan drop. Ek en Jimy het beurte gemaak. As iets met my sou gebeur dan kan hy darem die span uit vat Frankryk toe.
Ons moes toe Holland toe gaan om te relax... so vir vier dae... en hulle het ons in so ʼn eksklusiewe gastehuis ingeboek. Ek het die Granada gaan terugboek al my goed by die apartment was betaal, almal het hul rekenings vroeg betaal, ek het die kar vroeg- al so vyfuur teruggeboek- nou moet ons teruggaan, nou moet ons terugkom Suid-Afrika toe.
Ons het ons kaartjies.
Interviewer Nou hoekom moes julle terugkom? Julle sou dan Holland toe gegaan het?
Vic Ons sou Holland toe gegaan het, nê. Volgende oggend toe ons die eerste keer saam op dieselfde vliegtuig sit, maar ons praat steeds nie met mekaar nie. Almal sit in verskeie sitplekke, niemand praat met niemand. Ek dink is ʼn vinnige vlug, nie eers twee ure nie.
Toe land ons in Frankfurt. Nou is ons honger, dis vroeg die oggend, ons soek bietjie brekfis. Nou die eerste keer wat ons toe saamsit as ʼn groep, want ons gaan toe Holland toe!
Nou is ons op Franfurt en gelukkig was my Duits daardie tyd nog werkbaar om te praat.
Nou sit hulle daar en sê hulle verstaan nie mooi wat op hierdie menu staan nie. Ek sê, nee man, früstuck dis ʼn breakfast en ek sê daardie een is eiers en ʼn bockwurst en daai is dit.
En toe eet ons, en wragtig daar hoor ons oor die interkom. Ek moet net hierdie woorde in Duits weer mooi gaan nasspeur, nê.
Sê die aankoms by die inligtingstoonbank : “Wilst Herr Joseph Slovo bitte nur komm ankumst.”
En daar stap Joe Slovo. Ons is toe op dieselfde lughawe en daar stap hy. Toe sê Eugene ons gaan nooit weer so ʼn geleentheid kry nie, ons moet hom sommer nou hier doodmaak. Ons het almal sulke geel Bic penne gehad.
Ons het geleer jy steek hom hier onder die borsrib stamp hom in tot in die hart. Sê hy ek en Jimmy moet hom dophou want een of ander tyd moet hy toilet toe gaan. Ons moet hom dophou. Ons hou hom dan net vas en los hom net daar saggies.
Ek sê toe vir Eugene, okay, dit klink fantasties, hy was toe ons grootste, grootste vyand van Suid-Afrika. Dit klink nou, maar toe sê ek vir Eugene die feit dat hulle hom geroep het, beteken, ons het geen manier gehad om te kommunikeer met Suid-Afrika.
Toe sê ek vir Eugene die feit dat hulle hom geroep het, beteken en ek meen hulle het CCV-TV-kameras orals daarso, as jy in ʼn toilet ingaan gaan hulle weet wie was daarbinne . Want hulle het dadelik ʼn foto van jou.
Toe sê ek vir Eugene kom ons los dit vir ʼn ander dag. Daar gaan weer ʼn geleentheid kom. Ek sê die feit dat hy geroep is het hulle die boodskap vir hom gegee. Die bom het geloop. So ons kry ook die boodskap daar, ek dink brigadier Goosen kom toe, ek dink van gernaal Coetzee af wat sê die hele wêreld soek ons.
Julle gaan nie Amsterdam toe nie, julle kom dadelik huis toe.
Jong, nou het ons gelukkig almal Nedbank-kaarte.
Nou vat ons ook ons KLM-kaarte, of wat ookal ons gehad het vir Nederland, vat ons dit en dit neem baie tyd want daar is so vlug wat reg staan, SAL, maar toe sien ons dit gaan te lank neem om die geld eens om te slaan in geld en ʼn SAL-vlug te koop, toe sê ek ons gaan almal na die SAL-hokkie toe en ons koop dadelik almal vliegtuigkaartjies vir daardie vlug wat daar onder staan en wag.
Toe verstaan Eugene. Toe’s almal rustig. Ek sê daar gaan nog kere kom.
Gou SAL-kaartjies gekry. Toe ons by die vliegtuig kom toe staan al ons tasse wat ons ingepak het, toe staan dit so op ʼn ry langs die vliegtuig. Toe sê ek vir hulle daar het iewers ʼn bom afgegaan want hoekom staan al die tasse in ʼn ry.
Toe moes elkeen kom eie tas gee en dan laai hulle hom voor jou oё. Toe weet ek die bom het geloop. Die bom het afgegaan 14 minute oor nege.
Interviewer Wat die Sondagoggend?
Vic Die Sondagoggend, ja. Ons het hom elf ure gegee. Die Zobo was gestel vir tien ure. Sien jy haal jou groot wysertjie uit, die groot wyser, en los net die klein wysertjie oor wat die ure werk. Dan sit jy daar ʼn gaatjie deur die glas en dan koppel jy jou draadjie, so dan hardloop daai klein wysertjie wat die ure aandui hardloop so om, om, om,om, en as dit negeuur hier is dan raak hy aan die pennetjie wat jy gesit het.
Die pennetjie is aan ʼn draadjie gesoldeer aan die batterye en dan hardloop die skok.
So toe sê ek, nee, weet jy hulle sou ons gevang het. As hulle ons nie daai tyd gevang het nie, sou hulle ons bietjie later gevang het. Want ek meen daai plek was vol kameras.
Gelukkig het Eugene gesê hy verstaan.
Toe is ons op die vlug. Land in Jan Smuts-lughawe. Toe is daar ʼn bussie en vat hulle ons na Daisy-plaas toe. Toe wag daar ʼn paar generaals en ʼn paar mense.
So ons het braaivleis gehou, bier gedrink.
Die beste van alles is dat ons nie geweet het of die bom werklik afgegaan het nie. Nou die laaitie wat ons bestuur, dit is ʼn adjudant-offisier, ry ons maar ons praat so saggies met mekaar, en hier verby Midrand se omgewing kon ons nie meer ons nuuskierigheid hou nie.
Nou vra ons vir die laaitie het die bom afgegaan? Hy sê, maar het julle dit nie in Engeland gesien nie? Hy sê dit was agtuur gisteraand op die nuus.
Die bonus was omdat Jerry die bom so perfek daar in daardie holte gepak het, langsaan was daar die printing press van die ANC se maandelikse bulletin. Hy het daardie printing press deur die mure geruk en vir twee, drie meters gerol . So kragtig was daai bom.
So het ons maar gebraai en bietjie van ons ondervinding vertel . Almal was happy.
Maand of twee later, of drie maande later toe kry die hele span, toe kry ons almal ʼn dekorasie, die Polisiester vir uitmuntende diens
Interviewer En julle het almal, die hele span het amnestie gekry vir die Londen-bom?
Vic Ja, amnestie en vrywaring en alles, want ons het almal getuig.
Transcript: Download (84 KB)
Translation:
Open/Close
Project name: AL3283
Date of interview: 9 February 2009
Location of interview: Garsfontein, Pretoria
Language/s of interview: Afrikaans
Length of interview: 1 hour 14 minutes 56 seconds
Name of Interviewer: De Wet Potgieter
Name of interviewee/s: Colonel Vic McPherson
Name of translator (if any): De Wet Potgieter
Name of transcriber:
Notes on access and use (if any):
Audio file name/s of interview: AL3283_PTA_MCPHERSONVIC_20090209_3
Interviewer I am talking to colonel Vic McPherson about the incident with the London bomb when he and several other agents were involved in. Vic tell us..
Vic Here in the late 1970’s, 1976, was the soweto uprising and all the school children and youth leaders protested about being taught Afrikaans in schools. They didn’t want to know anything about Afrikaans.
They revolted and a lot of them fled the country and ended up in bases for training by the ANC, SACP and Cosatu to manufacture bombs for a war of terror against South Africa.
PW Botha took mr. Louis le Grange, he was then minister of police, outside the Union Buildings and said he wanted to tell him something on the steps.
If you are America’s Obama as president and if you are gordon Brown of Britain, there where you stay, there where you sleep, there where you make speeches- everything that a president says, all his telephone calls, and because in the Union Buildings, parliament building, everythings are being recorded and transcribed the next day to be arvhived.
This is the history of this country. What each and every parliamentarian says, everything are recorded and transcribed.
He then talked to Louis le Grange on the steps and said he was concerned to see how many black policemen are being killed at thei homes in the black townships. The ANC throws hand grenades at their houses. Although they were armed, there were no bullet proof vests in those days and they are being shot at with AK-47 rifles.
Botha said he was concerned that the black police would start to think that the whites stay in luxury suburbs while they had to live in the townships where they have no gurantee that the community would protect them.
He then said go on, talk to your men and see what you could do.
The commissioner of police at the time was Johan Coetzee.
At that time the minister was still in the Civitas building. He said to Coetzee that Botha, the president, wants to know what we could do to the ANC to send out a message that we could harm them anywhere if they blow up our post offices, police stations and other installations. He (PW) did not want to prescribed what to be done, but something should be done.
General Coetzee then called Craig Williamson into his office and explained to him that this was coming from right at the top. We had to do something. What do you think what could we do?
He said they had a proper dossier on the ANC offices in London. We had a surveilliance team there on the ground operating from a modified Volkswagn kombi with an elevated roof and one way windows and an extra vantage point from the elevated rooftop.
We knew what times people like Joe slovo, Chris Hani, Solly Smith, he ran the office, and Gill Marcus visited the premises.
That team was always there, every day. Craig indicated that he would draw up the plans. He said they had enough intelligence and other information for proper planning and requested Coetzee not to tell anything to the minister.
So what happend then, what we did was, Craig started very selectively to identify people within our ranks because only the cohsen ones would’ve known what was going to happen. Nobody else knew anything.
We couldn’t trust anybody because if you go over to do a job in England and you are caught it is straight twenty years- meaning that I wouldn’t be able to set foot in that country for the next twenty years.
Craig interviewe all the people he identified individually and briefed them on the operation.
Interviewer Who were the team?
Vic The team was brigadier, at that time colonel Piet Goosen, commander of intelligence section D. He had other sections also under his command, bit we were directly under him.
Good, he went, Craig, me, Vic, Eugene de Kock, John Adam and Jerry Raven- the most important man. Yes. We were six.
The reason why we chose Eugene de Kock and John Adam was we did a lot of visits to Koevoet in Namibia. I think the issue was also discusse with colonel Wandrag, the then commander of the special tyask force. We needed protection on the scene, you know, we were not fighters, we were not used to killing people, but we needed people around us who knew how they act instinctively.
They wanted to give us a guy from the special task force. I have a lot of respect for them, but I told Craig those guys have short hair and that typical “rifle eyes” that would be a dead give-away.
I then said, no, when you want to do such a job firstlky their English wouldn’t be good enough. Secondly you ha to be able to blend in with the people in London. You have to look like an Englishman.
I had to drive the getaway car. Apart from the daily reconnaissance we had to look physically at the people.
We even scouted the routine of the police hardly 100 meter from the ANC office to see what times they changed shifts and their frequent patrols. We checked them, their times, what times were they not close to the ANC offices. That was eleven in the evenings.
Interviewer But you say you wanted specific people to protect you. Who were the people fit for such a job.
Vic For those people we had chosen Eugene de Kock. We went through all our courses together. We came a long way together in the force, and of course, also John Adam, who I’ve met at Koevoet. They don’t hesitate when they see here comes trouble, just like that “tweek” and the neck is broken.
I told them, no, nobody from the task force. In the heat of the moment he may slip up and address me as colonel. You know, they were not use to living another kind of life. He had to get a new false identity and when he makes a misktake signing his real name in front of a bank official, or some slip-ups like that.
But if you are a different person you also have a cheque book, traveller’s cheques or american Express under that false name.
You had to be conditioned to automatically sign your name as Klaus Dietriech. You do not go and buy travellers cheques from your own bank manager. You drive all the way to Johannesburg where nobody knows you.
Interviewer How did the planning went ahead, how was the bomb smuggled to England and how did you go over.
Vic Let us first talk about the way the bombed reached England. In those days they already had sniffer dogs at Heathrowand all the European airports. If you try to smuggle plastic explosives or detonators through those dogs would’ve sniffed you out.
So we had to make nother plan. We talked to Wahl du Toit and the technical section who worked with explosives and things like that.
We explained that we had to get a bomb through the embassy into England. Wahl said he would look at Russian explosives which comes in small blocks and detonated through electric impulses.
He said he would build something. You cannot put the detonators with your explosives. If lighting strikes the plane and the detonarors are packed with the explosives- BOOM- there goes the whole plane. There had to be much more safety measures being put in place.
Wahl then built us a wonderful radio. Firstly he took a piece of metal and put the detonators into it and welded it up and sprayed it green. Then he started building a ship’s radio for our yacht in London. He built it in such a way with all the necessary wiring that it worked as a real radio.
Everything was in place then, sealed, no dog would smell those things, welded. X-rays, they only see the radio. It didn’t have to go through X-rays, though, because it never went through customs because it was in the diplomatic bag for the embassy.
We packed it properly in a box. What happend then- foreign affairs started to implement certain precautions- it was because certain individuale were using the diplomatic bag to ship bottles of KWV wines back to South Africa. During those years KWV wines were not available in South Africa. It was an export product.
I then took this box, and this is what I menbtioned earlier, you had to open the box for the foreign affairs official to see what was going into the diplomatic bag. It was an overweight man who worked there on the first floor where all the diplomatic bags were delivered.
I opened the box and told him that I was not allowed to tell him, but we were busy building a yacht in London. No. That was quite allright, he said, and there was the bomb in the bag.
It was addressed to the military attaché in South Africa House. We knew him well and when he received the box he would’ve known it was for us.
Peter Casselton was thebn our man on the ground. Peter would go to the embassy. He frequented the embassy to pick up such secret packages, or he had gone to the embassy to seal things for us going back to South Africa.
What happened then was the bomb was on the ppane and Peter made sure to pick it up at the embassy.
Now the bomb was there... we had different apartments, to have a place to assemble the bomb. The reason that Jerry was there already- he flew out a week earlier- was to build the bomb.
Back in South Africa everybody flew in to Pretoria and we set them up at Daisy- that was intelligence’s training farm- we trained all our agents there who were placed at university campusses and in the ANC’s transito houses. They stayed in thos safe houses and watched who were coming in and who were going out.
All thoise people were trained on our farm. When somebody was in training, it was only them and the training team there. No other people were allowed because the agents didn’t know about each other. Everything was done individually.
And then we all got together and we went to Daisy farm for a week of training. We slept there, ate there and planned things. There were big photographs on the wall. The London road map, street guides, all the routes, the tube’s routes we had to learn by heart, the routes of their red buses, how their taxis operated.
Anything to do with transport we had to sit down and memorised.
Well, I’ve been in London on several previous occasions, but this time things were much more serious. We received our passports. Mine was for Klaus Dietrich.
New legends and new identities were created for us and everybody had a new background.
Jimmy Taylor, who came to help me, I’ve known him for years in Durban, would come and help me with the driving of the getaway car and reconnaissance.
We got our Nedbank American Express credit cards, cheque books. In that week of training and psychological preparation, we only addressed each other on our falsy names in order to get used to it.
Now, this one friend of mine had a book shop for university students and I saked him to write me on a letterhead what books he couldn’t get in South Africa an wanted me to buy for him in London. That was my cover.
He wrote me a nice letter listing all the books he was looking for. When I arrived at immigration I made sure I looked impeccable with my double breasted jacket and grey pants, my hair and meard neatly trimmed.
We all passed through customs without a hitch, but some or other reason, I don’t know if it was for Eugene and john’s beards or the fact that they were well tanned, but special branch took them to an office for interrorgation.
They were interrogated for three hours, but their cover stories and legends held water and they were finally released.
We already left the airport, but didn’t see them anywhere. We only learned much later that they were detained. Special branch subsequently put a special team monitoring their movements. They entered England as tourists.
So now we had a week before the bomb had to be planted. We arranged a week prior for us to walk certain routes or we had arranged at certain tourist spots at certain times, we don’t talk to each other, we only check each other, we had pre-arranged places to meet like this. You sit there and drikn a pint and you see, ooh, Eugene is allright, the brigadier is allright, Craig is allright.
You know, in this way we all saw each other and Jimmy and I stayed together. In this way we saw each other. So now we knew. We could relax. We saw each other in movies; we were at Madame Tussaud, the whole team, but never together. We never made eye contact, but Eugene did indicate that they were under observation.
So after the third day the indicated that they were not followed any longer. So we convinced that lot eventually. Little did they know they were watching the right people still plotting something. A kind of security block. Even if they pulled out your finger nails, torture you. When you do not know something, how can you tell?
We all stayed in different hotels. Jimmy and I in a guest house, no, a luxury apartment. It was paid in advance by the travel agency. Everything was paid in advance, the car as well.
The following 13 days we walked the routes, we travelled on the tube trains to familiarise ourselves with escape routes. We knew how to get out of England via the channel and to regroup in France when something went wrong.
We did surveillance. There was a pub next to the ANC offices, there did we, Jimmy and I consumed numerous pints while watching who were coming and going from the premises.
We also made a point of to locate the places where Chris Hani and Joe Slovo were living. It was open surveilliance and we took photographs of the places.
While were busy with surveilliance, Jerry Raven and Peter Casselton, put a huge piece of plastic in one of the rooms of the flat they were staying in. And then Jerry Raven took two Zobo watches, he wanted to make double sure the bomb would explode, and he bought batteries, he bought wiring, he bought pliers. All these goodies to build the bomb.
And then it was just the final step to set the Zobo watches. They assembled the bomb and took that plastic they worked on to make sure nothing gets on the carpet. They folded that whole big piece of plastic up and put the bomb inside it.
It was the Friday noght before we had to do the job. It was pre-arranged that we would leave our address at a certain spot, a newspaper somewehere with the address written on it. The last Friday they all knew where Jimme and I were living.
Now everybody had to report back. Everybody gave their inputs. What do they think? Where were there shortcomings? The one that bothered us was when we were previously at the pub next to the ANC offices we could see taxis parked inside with the gates to the building wide open. When we checked that day before, the gates were closed. Were they suspecting something? We wondered.
But, we decided to carry on with our plans. We were there and may as well get the job done.
Everybody gave their feedback, the routine of the police beats- luckily the area was semi industrial and nobody were staying in the area.
We bought pizza for the team. I also bought some south African wines and a bottle of KWV.
While we were relaxing before the action, we talked a lot and then the brigadier suddenly interrupted and said, yes, it’s all systems go. He would communicate in a coded way with Coetzee and tell him it was on.
That night I parked the getaway car around the corner to keep it out of sight. Here comes the team. Eugene had to protect and assist Jerry. Peter Casselton had to bring the bomb to me. It was in a big tog bag, a green one, made of canvas.
Now Peter hand me the bomb, and Jerry was thereand I could see Eugene is at his post, and john Adama at the other post and that everybody were ready for action.
Now they first had to get over the gate, this is Eugene and Jerry. The only person on the premises was a guerrilla fighter on the fourth floor guarding the ANC offices.
At that stage the adrenaline was pumping through our bodies. It had to be done quietly and swiftly. There I could see Eugene and Jerry disappear around the corner.
They were at the door where they wanted to put the bomb, but the bomb was still with me. All I could do was to whistle in order to draw their attention.
They came back fetch the bomb and Jerry did his thing with it.
We calmy ly walked back to the getaway car. You never run, you stay calm in such situations.
What we did with all those off-cuts wiring, pliers, battery containers, virtually everything that could link us to the bomb were in fact blown to smithereens with the bomb. All that was left, was a pair of shoes. We were travelling along the Thames. All the gloves, the shoes everything that didn’t went up in the explosion were put in a plastic bag and thown into the Thames.
We were suppose to go to the Nethersland for a relaxing four days after the job was done. We were booked into a luxury guest house in Amsterdam, but orders came that we should head back to South Africa.
Interviewer Now, why did you have to return to South Africa?
Vic We were supposed to go to Holland, OK? The next morning we were all on the same flight to Frankfurt, but we didn/t sit together or communicated with each other.
When we landed in Frankfurt, it was still early; we were hungry and wanted to have breakfast. At that stage we were together and still under the impressikon we were going to Holland.
While we were having breakfast, we heard over the loudspeakers: “Wilst Herr Joseph Slovo bitte nur kom ankumst.”
And there we saw Joe Slovo walking past us. We were at the same airport and there he was.
Eugene said we would never get such an opportunity again, we have to kille right there. We all were carrying these old yellow Bic pens with us.
We were taught if you stab somebody with a Bic pen just under his chest ribs you would be able to push the instrument right into his heart. He said Jimmy and I must keep an eye on him in case ge went to the toilet; we just grab him there and kill him.
I then said to Eugene that is allright, he was at that stage South Africa’s biggest enemy. I explained to Eugene the fact that he was called to reception meant that the bomb did explode. At that stage we still had no contact with South Africa to find out if the operation was successfull.
I told Eugene we should leave his plan for another day. There will be another opportunity
Then brigadier Goosen came back and told us that general Coetzee told him the whole world were looking for us. We were not going to Amsterdam and had to rush back to South Africa.
Interviewer What the Sunday morning?
Vic Yes, the Sunday morning. WE had set the alarm for the bomb for eleven hours. The Zobo was set for ten hours.
Arriving back in south Africa, a driver was waiting at the airport to take us back to Daisy farm. A few generals and other people were waiting for us there.
We had a braai (barbeque) and drank beer.
The funny thing was we didn.t know yet if the bomb did in fact exploded or not. Now, the chap driving us from the airport told us that the news of the bomb was all over the news.
The bonus was the fact that Jerry planted the bomb at a spot next to the offices where the ANC’s printing press was standing.
A month or so later we all received a decoration, the Police Star for excellent service.
Interviewer And all of you, the whole team, were granted amnesty for the London Bomb?
Vic Yes, amnesty and all, because we all testified.
Translation: Download (66 KB)
Courtesy of The South African History Archive (SAHA)
Creator: Potgieter, De Wet
McPherson, Vic
McPherson, Vic
Contributing Institutions: The South African History Archive (SAHA); MATRIX: The Center for Humane Arts, Letters and Social Sciences Online at Michigan State University
Biography: Vic McPherson was a former undercover policeman in the SAP Security Branch.
Description: This interview with Vic McPherson, a former undercover policeman in the SAP Security Branch, regarding his, and other agents', involvement in the London bomb in 1982, consists of an audio recording, transcript and English translation. This interview was conducted, transcribed and translated by De Wet Potgieter on behalf of SAHA in 2009.
Date: February 9, 2009
Location: Pretoria, Gauteng, Republic of South Africa
Format: Audio/mp3
Language: Afrikaans
Rights Management: The South African History Archive (SAHA)
Digitizer: SAHA
Source: SAHA collection AL3283